หนังสือพัฒนาการของการศึกษาประวัติศาสตร์ศิลปะไทยปรับปรุงขึ้นจากงานปาฐกถาที่ผู้เขียนได้รับเชิญไปบรรยายที่ภาควิชาภาษาไทย คณะภาษาต่างประเทศ มหาวิทยาลัยปักกิ่ง เมื่อวันที่ ๒๙ พฤษภาคม ๒๕๖๑ ในหัวข้อ “ความเปลี่ยนแปลงสำคัญในการศึกษาประวัติศาสตร์ศิลป์ไทย” (Significant Changes in Thai Art Historical Study) ซึ่งคณะกรรมการมูลนิธิพิริยะ ไกรฤกษ์ เห็นสมควรนำเสนอเป็นงานบรรยายประจำปีของมูลนิธิฯ ในพุทธศักราช ๒๕๖๒ [อ่านเพิ่ม]
หนังสือเล่มนี้จะกล่าวโดยย่อถึงความเป็นมาของการศึกษาประวัติศาสตร์ศิลปะไทยในอดีต ซึ่งยังคงเป็นหลักวิธีในการศึกษาประวัติศาสตร์ศิลป์ในระดับอุดมศึกษา จากนั้น นำเสนอแนวทางใหม่ในการวิเคราะห์และตีความพัฒนาการทางรูปแบบศิลปะไทย ในแง่มุมต่าง ๆ ที่สำคัญคือการตรวจสอบความถูกต้องของเอกสารที่ใช้ในการกำหนดอายุเวลาศิลปะโบราณวัตถุสถาน ทั้งเอกสารของไทยและต่างชาติ รวมทั้งการศึกษาพื้นฐานอารยธรรมไทยด้านศาสนาและความเชื่อ ซึ่งเป็นสาระสำคัญในการศึกษาประวัติศาสตร์ศิลปะไทยในปัจจุบัน